‘YOU CAN GIVE THEM WINGS TO FLY’ – WAARDENGEDREVEN (INDIVIDUEEL) LEIDERSCHAP
Ethiek is van iedereen. Het doel van de lerende gemeenschap bestaat erin deelnemers, vanuit ontmoeting en ervaringsgerichte werkvormen, moedig te houden en vanuit bewustwording zich verder te ontwikkelen in persoonsgerichte zorg.
Zorg gaat over raakbaarheid en faalbaarheid. Hoe kan je de ander ontmoeten als ‘de ander’ zoals die echt is (Vanlaere, 2023)? Persoonsgerichte zorg krijgt vorm vanuit co-creatie tussen alle betrokken actoren in de zorg, waarbij de zorgontvanger en zijn context centraal staat.
Zorgethiek is een krachtig en helder denkkader van waaruit échte verbinding in zorg kan ontstaan. Zorgethiek vraagt om te durven kijken naar wat er onder het wateroppervlak gebeurt en niet onmiddellijk vanuit waarden te analyseren, dat zou een te rationele benadering zijn. Het gaat erom zorgverleners moedig te maken in het durven voeren van een buikgesprek, keuzes en emoties te durven en kunnen bespreekbaar maken, ook wanneer dat moeilijk is. Het is belangrijk het hoofd meer bij de buik te kunnen houden vanuit de vraag: ‘Stel dat mijn lijf slimmer is dan mijn hoofd, wat zou het me dan vertellen?’. Om op de behoeften van de zorgontvanger afgestemde zorg te kunnen verlenen is het belangrijk ook de behoeften van de zorgverlener te leren kennen en daarover open in dialoog te kunnen gaan. Aan deze fase voorbijgaan zou in praktijk kunnen betekenen dat een geboden zorgantwoord een antwoord is op de behoefte van de zorgverlener i.t.t. een zorgantwoord gericht op de behoefte van de zorgontvanger (Loncke et al., 2018).
Zowel bij de zorgontvanger als zorgverlener leeft de behoefte om écht gezien te worden, om écht te luisteren, om de ander en zichzelf te accepteren zoals die is en van daaruit te kunnen en durven aangeven dat de ander nodig is, dat zorg een relationeel afstemmingsproces is waarin vertragen – verdragen - aanwezig zijn – bevestigen of ontkennen en samen onderzoeken naar wat speelt en wat verbindende patronen zijn in zorg. Het opnemen van ethisch leiderschap is een voorrecht voor elke zorgprofessional. Ethisch leiderschap vanuit verwondering. Iemand stelt een vraag waar de ander nog niet aan dacht, iemand die de moed heeft te experimenteren in zorg en van daaruit vertrouwde procedures aan het wankelen brengt, iemand die met de zorgontvanger in dialoog durft gaan over procedures en het effect ervan op de manier waarop zorg ervaren wordt. In dat ontregelende, wat als crisis en spannend kan ervaren worden, schuilt een bijzondere kracht in verder samen groeien in persoonsgerichte zorg (Lemiengre, 2023, Liesenborghs, 2023, Pauwels, 2021). Het zorgt voor een toename van de wederkerigheid in zorg waardoor zorgmedewerkers een flow ervaren, een mentale toestand waarin ze volledig opgaan in hun bezigheden, in het moment en hen in staat stelt zich open te stellen voor het ongeplande (Csikszentmihalyi, z.d.).
